De familie begint oktober 1818 in Frederiksoord, maar er valt
niet goed te achterhalen op welke hoeve ze dan wonen. Per
voorjaar 1822 gaan ze naar een boerderijtje in Wateren. Het
gezin staat als bewoners van Wateren in een stamboek van ± 1823
tot juni 1825 dat in te slechte conditie verkeert om in de
studiezaal te raadplegen, maar dat ik wel een keer op foto heb
gezet:
Dat is hoeve Wateren nummer 2 en dat is het ook nog als op
grond van dit
besluit alles per 1 juni 1825 opnieuw is ingedeeld en
genummerd. Op het plaatje valt te zien dat er een ingedeelde bij
het gezin woont, maar niet sinds wanneer dat het geval is.
Het is mij onduidelijk wie die ingedeelde is. De enige Johannes Vermeij die ik ken op de kolonie overlijdt in 1825 op de Ommerschans en deze blijft tot 1828 bij de Lucassens. Misschien is dit een zoon van hem, maar daarover geven de stamboeken geen uitsluitsel.
Wilhelminaoord
Wateren is vanaf 1 juni 1825 administratief bij Wilhelminaoord getrokken en het gezin staat vanaf die datum in de stamboeken van Wilhelminaoord. Daarvan zijn scans, zie helemaal bovenaan de pagina hoe die scans te bereiken zijn. Hieronder wordt hun pad door de stamboeken gevolgd. Een paar algemene opmerkingen:
■ Geboortedata komen uit de stamboeken en zijn dus meestal onjuist.
■ Als iemand drie maanden verlof krijgt, ook wel genoemd 'Groot
Verlof', is dat om een baantje te zoeken in de gewone
maatschappij. Zie de
regeling waar dat op gebaseerd is.
■ Alle gezinnen in de kolonie hebben ingedeelden, dus ook de
familie Lucassen. Naarmate meer eigen kinderen vertrekken, stopt
de directie er meer ingedeelden bij. Bij de familie Lucassen
speelt nog mee dat er niet zo veel katholieke gezinnen zijn die
roomse ingedeelden kunnen opvangen.
■ De redenen voor het overplaatsen van ingedeelden staan vanaf
1825 soms in de verslagen van de Kleine Raad, invnrs 1623 en
1624, soms nergens.
■ De redenen voor het overplaatsen van gezinnen van kolonisten
staan heel soms in brieven van de directeur, maar meestal is het
gissen.
De eerste uitvliegende zoon
▪ We beginnen in het stamboek Wilhelminaoord 1825-1828 met
invnr 1352 op scan 35.
▪ Zoon Wilhelmus Lucassen wordt op 7 oktober 1827 formeel
ontslagen van de kolonie, maar gaat niet echt weg. Zie op de
pagina met nakomelingen.
▪ De bij het gezin ingedeelde Johannes Vermeij verlaat de
kolonie met ontslag op 12 maart 1828. Volgens het stamboek is
hij tien jaar oud, dus hij moet ergens naar familie gaan.
▪ De inschrijving loopt door in het stamboek Wilhelminaoord
1828-1829 met invnr 1353 op scan 23.
▪ Op 25 juli 1829 wordt bij het gezin ingedeeld de net op de kolonie aangekomen Kaspar of Capar Werner (voluit Kasper Herman Lamberts Werner, geboren 3 januari 1815 of 1811, in de kolonie geplaatst door de regenten van de weeshuizen te Nijmegen, dus een stadgenoot).
Volgende stamboek en uitvlieger
▪ Daarna loopt de inschrijving door in het stamboek
Wilhelminaoord 1830-1835 met invnr 1354 scan 97.
▪ De ingedeelde Kasper Werner wordt op 10 maart 1830
overgeplaatst naar een andere hoeve. Hij zal later nog een keer
terugkomen.
▪ Zoon Hendrikus Lucassen gaat op 15 november 1830 in militaire
dienst. Dit is de tijd van de Belgische opstand, waarbij België
zich losmaakt uit het koninkrijk der verenigde Nederlanden en er
schermutselingen tussen Nederland en België zijn. Hendrikus zal
vierenhalf jaar in dienst blijven.
▪ Op 12 oktober 1831 verlaat het gezin na acht jaar deze
woning. Later zal zoon Gerardus lang in deze hoeve wonen.
Gerardus trouwt
▪ Ze worden die 12 oktober 1831 overgeplaatst naar de kolonie
Frederiksoord. Ze komen op hoeve 75 en staan in het stamboek
Frederiksoord 1830-1835 met invnr 1348 op scan 77.
▪ Bernardus Antonius Smit wordt op 5 november 1831 bij het
gezin ingedeeld, maar wordt weer overgeplaatst naar een andere
hoeve op 28 april 1832. Hij is geboren 7 juli 1820, dus elf jaar
oud, en in de kolonie geplaatst door de Stadsaalmoezenierskamer
Utrecht.
▪ Van 28 februari 1832 tot 2 maart 1833 is Lucas Lucassen
'gemeensman' van Frederiksoord. Dat houdt in dat hij zitting
heeft in de Raad van Toezicht van Frederiksoord en in de Raad
van Policie en Tucht in de Vrije Koloniën. De zaken die hij
behandelt staan op deze
lijst.
De eerste keer dat hij als gemeensman bij de Raad van Toezicht
van Frederiksoord zit, treden Mechtild/Petronella en Albert op
als getuigen, zie
hier bij bijlage 2.
▪ Zoon Gerhardus of Gradus Lucassen verlaat het gezin om te
trouwen met een kolonistendochter. De huwelijksdatum is 24
augustus 1832, maar als officiële ontslagdatum is genoteerd 31
augustus 1832. Het jonge echtpaar verlaat de koloniën niet, zie
de pagina met nakomelingen.
Veel wisselende ingedeelden
▪ Op 10 december 1832 wordt bij het gezin ingedeeld de net op
de kolonie aangekomen Pieter Albertus (of Albertse) van Dam
(geboren 9 augustus 1805, in de kolonie geplaatst door het
gemeentebestuur van Wijdewormer). Hij deserteert van de kolonie
op 11 augustus 1833. Hij is weer terug op 23 september, staat
terecht voor de tuchtraad van 14 oktober, invnr 1615, en wordt
op 7 november 1833 overgebracht naar de strafkolonie op de
Ommerschans. Hij zal later nog bij het gezin terugkomen.
▪ Op 5 november 1833 wordt Kasper Werner uit Nijmegen opnieuw
bij het gezin ingedeeld.
▪ Op 16 april 1834 wordt bij het gezin ingedeeld Berend
Oosterhof (komt ook voor als Barend, geboren 2 mei 1782 of 1785,
in de kolonie geplaatst door zijn broer in Amsterdam; hij is in
de kolonie aangesteld als 'opziener der jagt'). Zie over hem deze pagina.
Hij wordt op 21 juni 1834 alweer overgeplaatst naar een andere
hoeve.
▪ Op 25 mei 1834 wordt bij het gezin ingedeeld de net op de
kolonie aangekomen Ruth Willem Doornbos (soms ook alleen Willem
Doornbos, geboren 22 september 1822, in de kolonie geplaatst
door de regenten van het weeshuis te Amersfoort, meer informatie
op deze pagina bij
nummer 14). Hij wordt naar de hoeve van zoon Gerardus Lucassen
overgeplaatst op 17 augustus 1834.
▪ Daarop wordt bij het gezin in huis geplaatst de ingedeelde
Geertje de Neef (geboren 21 januari 1779, dus een leeftijdgenote
van Lucas en Mechtilda; zij is afkomstig uit Krimpen aan de Lek,
weduwe van ene Floris Sloof en in de kolonie geplaatst door de
gouverneur van Zuid-Holland). Zij komt 1 oktober 1834 bij de
familie in huis. Een maandje later wordt ze op straat
uitgescholden door drie kolonistenzonen, zie hier bij de
tuchtraad van 3 november 1834, waarvan ik helaas geen
transcriptie heb.
Hendrikus tijdelijk terug, Aleida overlijdt
▪ De inschrijving loopt door in het stamboek Frederiksoord
1835-1841 met invnr 1349 scan 76.
▪ De ingedeelde Kasper Werner wordt op 21 februari 1835
overgeplaatst naar een hoeve bij de Ommerschans.
▪ Zoon Hendrikus Lucassen keert op 25 april 1835 met verlof
terug uit militaire dienst. Hij gaat met drie maanden verlof op
6 augustus 1836 en komt daarna niet terug op het ouderlijk nest.
Hij gaat niet ver weg, trouwt een jaar later te Steenwijk, woont
hoogstwaarschijnlijk in het huttendorp bij Noordwolde en wordt
later kolonist, zie de pagina met nakomelingen.
▪ De ingedeelde Geertje de Neef verlaat op 13 juli 1835 de
kolonie met ontslag.
▪ Dochter Aleida Lucassen, die volgens de kolonistendatabase
gebrekkig is en als spinster werkt, overlijdt op 16 september
1835.
Mechtild trouwt
▪ Tien dagen later, 26 september 1835, verlaat dochter
Mechtild, die volgens de kolonie-administratie Petronella zou
heten, het gezin om te trouwen met een kolonistenzoon. Zie
verder de pagina met nakomelingen.
▪ De ingedeelde Pieter Albertus van Dam komt 17 november 1835
vanuit de strafkolonie op de Ommerschans opnieuw bij het gezin
in huis, maar op de tuchtzitting van 11 mei 1836, invnr 1615,
wordt vastgesteld dat hij 'verstandelijke vermogens mist', dat
hij 'gevaarlijk' is en 'het toezicht van de Ommerschans nodig'
heeft. Hij gaat op 12 mei 1836 weer naar de strafkolonie, waar
hij op 29 juni 1840 zal overlijden.
▪ Bij haar aankomst op de kolonie op 5 februari 1836 wordt bij
de Lucassens ingedeeld Geertje Hooijboer (geboren 7 november
1825, dus tien jaar oud, geplaatst door de burgemeester van De
Rijp).
Albertus vliegt uit
▪ Zoon Albertus Lucassen gaat 28 februari 1837 in militaire
dienst, maar is daarvan al weer terug op 9 maart 1837. Hij gaat
opnieuw in dienst op 26 augustus 1837 en komt terug in huis op
27 december 1837. Hij trouwt 7 september 1838 en verlaat dan het
gezin. Zie verder bij de nakomelingen.
▪ De ingedeelde Geertje Hooijboer wordt 6 oktober 1837
overgeplaatst naar een andere hoeve, maar keert op 31 december
1837 weer terug bij de familie Lucassen.
▪ Op 22 september 1838 wordt bij het gezin ingedeeld Gradus
Patings (geboren 7 februari 1819, dus negentien jaar oud, sinds
11 maart 1838 op de kolonie, geplaatst door de regenten van de
gecombineerde weeshuizen in Zaltbommel).
▪ Bij zijn aankomst op de kolonie op 27 juli 1838 wordt
Johannes Hendrikus Smits bij de Lucassens ingedeeld (geboren 11
september 1825 dus twaalf jaar oud, in de kolonie geplaatst door
de regenten van de Rooms-katholieke armen te Den Haag). Op 1
oktober 1838 wordt hij overgeplaatst naar de hoeve waar Patings
net vandaan komt.
Overlijden Mechtilda Mulder
▪ Op 25 oktober 1838 wordt het gezin overgeplaatst naar hoeve 3
van Frederiksoord, invnr 1349 scan 4. De ingedeelden Geertje
Hooijboer en Gradus Patings verhuizen mee.
▪ Na een klein jaar verblijf bij het gezin, 8 augustus 1839,
wordt Patings overgeplaatst naar een andere hoeve.
▪ Op 29 september 1839 overlijdt echtgenote Mechtilda Mulder.
▪ Twee jaar later, 15 oktober 1840, wordt Johannes Gommers bij
het gezin ingedeeld (geboren 17 juni 1821, dus negentine jaar
oud, in de kolonie geplaatst door de magistraten van de
Armenkamer te Schiedam). Na precies een jaar, op 15 oktober
1841, wordt hij overgeplaatst naar een andere hoeve.
▪ De inschrijving loopt door in het stamboek Frederiksoord
1841-1848 met invnr 1350 op scan 4.
Anna Maria trouwt
▪ Op 30 september 1841 wordt bij het gezin ingedeeld Helena
Ciri (geboren 28 februari 1819, samen met haar tweelingzus door
de regenten van het Stadarmengasthuis en Weeshuis te Vlissingen
in de kolonie geplaatst omdat hun ouders een lange
gevangenisstraf uitzitten). Op 7 april 1842 wordt zij alweer
naar een andere hoeve overgeplaatst.
▪ Op 17 september 1842 wordt bij het gezin ingedeeld Nicolaas
Janken (geboren 14 juli 1821, hij is een voorkind van
kolonistenvrouw Geurtse uit Amersfoort en is eerder al ingedeeld
geweest bij Gerhardus Lucassen). Hij gaat 3 november 1842 in
militaire dienst, maar is daarvan op 12 november al weer terug.
Hij wordt op 17 maart 1843 overgeplaatst naar een hoeve bij de
Ommerschans.
▪ Dochter Anna Maria Lucassen trouwt op 2 mei 1843 met Michael
Antonius Overhoff en die trekt bij het gezin in. In 1844 en 1846
krijgen zij kinderen, dus Lucas kleinkinderen, zie verder op de
pagina met nakomelingen.
▪ Op 12 februari 1846 wordt bij het gezin ingedeeld Johanna
Rekveld (geboren 13 augustus 1827, kolonistendochter, wordt
later echtgenote van een kolonist, een zus van haar zal later
trouwen met een zoon van Wilhelmus Lucassen), maar op 3 juli
1846 wordt zij alweer overgeplaatst naar een andere hoeve.
Opvolging door Anna Maria en echtgenoot
▪ Op 23 juli 1846 wordt Lucas Lucassen, inmiddels 71 jaar oud,
overgeplaatst naar de hoeve 131 van zoon Albertus Lucassen.
Zelfde stamboek scan 138, Hij wordt daar beschouwd als
ingedeelde. Lucas Lucassen overlijdt, met heel veel
kleinkinderen op de kolonie, op 26 mei 1851, invnr 1351 scan
141.
▪ Hoeve nummer 3 van Frederiksoord wordt verder gedreven door
het tot kolonisten bevorderde echtpaar Overhoff en Anna Maria
Lucassen, zie bij Anna Maria op de pagina met nakomelingen.