De koloniale carrière van de familie wordt ingeluid door een
brief van de schout van Bourtange dd 14 november 1818, die
door de subcommissie van weldadigheid Winschoten is gekopieerd en
naar de permanente commissie van de Maatschappij gezonden.
Bourtange valt namelijk binnen het arrondissement Winschoten. De
brief bevindt zich in invnr 49 de scans 1027-1028. Zie helemaal
bovenaan de pagina hoe de scans te bereiken zijn.
Recommandatie
Het wordt genoteerd, scan 1030, als 'Subkommissie Winschoten
recommandeert Christiaan Puper - van Bourtange met vrouw en zes
kinderen'.
Het volgende schrijven is van 26 januari 1819 en is weer een
kopietje van een brief van de schout van Bourtange, invnr 50 scan
175, en daaruit blijkt dat er al een toezegging gedaan is aan de
familie Puper dat ze in de kolonie opgenomen zullen worden.
Voordracht
Er zijn op dat moment echter geen vrije hoeves. De proefkolonie
zit helemaal vol en pas in het najaar van 1819 begint men met de
bouw van een uitbreiding van Frederiksoord met zo'n vijftig nieuwe
hoeves.
Dan staat de familie Puper wel vooraan, want er is nog niemand
van het arrondissement Winschoten in de kolonie geplaatst en de
contribuanten uit dat arrondissement willen toch ook waar voor hun
geld zien. Een staat van het gezin, gedateerd 27 december 1819,
zit in invnr 53 scan 985.
Die hoort bij de formele voordracht op 10 januari 1820, invnr 54
scan 34-35, maar dan is het al zo'n beetje rond.
Aankomst
Op 27 februari 1820 schrijft de directeur der koloniën
Benjamin van den Bosch, invnr 54:
Heden zijn wederom aangekomen de volgende huisgezinnen.
Pieter Brouwer, vrouw en 5 kinderen / Wieringerwaard
Hendr. Christ. Puper, vrouw en 6 kinderen / Bourtange
Ze staan vermeld op een pagina met
de eerstaankomende bewoners van Frederiksoord-2.
En volgens de
pagina met de oogstresultaten over 1821 van Frederiksoord-2
wonen ze dan op hoeve 54. Hieronder de gezinssamenstelling,
overgenomen van de hier boven genoemde staat, wat
hoogstwaarschijnlijk niet allemaal juist zal zijn.
Gezinssamenstelling
● Hendrik Christiaan Puper, timmerman van beroep en
geschikt tot allerlei boerenwerk, zoon van wijlen Joh. Puper,
schoolonderwijzer te Bourtange. geboren 22 februari 1772. Hij is
net als de rest van het gezin hervormd. Hij is getrouwd met":
● Katrina Gezina Burghgraaf, dochter van den Heer F.H.
Burghgraaf, gepensioneerd kapitein, geboren 27 maart 1781. Ze
hebben de volgende kinderen:
● Frans Hendrik Puper, gedoopt 11 december 1803,
● Maria Puper, gedoopt 17 november 1805,
● Catharina Cransen Puper, geboren 23 juni 1808,
● Alida Magdalena Puper, geboren 12 januari 1811,
● Wilke Jacob Puper, geboren 16 augustus 1813 en
● Johannes Puper, geboren 7 juni 1816.
1822-1823
Op 24 november 1822 overlijdt de man des huizes Hendrik
Christiaan Puper (Vledder, overlijdensakte, 22 september 1825,
aktenr. 13). Zijn echtgenote Katrina Gezina Burghgraaf staat op de
kolonie voortaan bekend als 'de weduwe Puper'.
In het op 19 februari 1823 gedateerde schoolrapport over 1822 worden genoemd als 'hebbende uitgemunt in gedrag en vorderingen': Katrina, Maria en Wilke Puper.
Na een omnummering in 1823 heeft hun hoeve het nummer 33, zie de
locatie op dit
kaartje.
Zoon Frans Hendrik
Op 18 mei 1824 wordt de oudste zoon Frans Hendrik Puper van de
kolonie ontslagen. Maar daar zit meer achter want op 22 november
1824 wordt te Nijensleek geboren Katrina Puper, dochter van
Franssois Hendrik Puper, beroep: arbeider; oud 21 jaren, en
Susanna Jacoba Weener oud 18 jaren (Vledder, geboorteakte, aktenr.
43).
Dat dochtertje overlijdt al te Nijensleek op 1 september 1825
(Vledder, overlijdensakte, 2 september 1825, aktenr. 11), maar ze
kan onmogelijk Puper geheten hebben, want pas op 29 november 1825
treden haar ouders in het huwelijk (Vledder, huwelijksakte, 29
november 1825, aktenr. 13):
Bruidegom: Francois Hendriks Puper, gedoopt te Boertange
(Vlagtwedde) op 11 12 1803, zoon van Hendrik Christiaans Puper en
Catharina Gezina Burggraaf.
Bruid: Susanna Jacoba Weener, gedoopt te 's Hertogenbosch op
28-03-1807, dochter van Joannes Weener en Margarita van Voorst.
Huttendorp?
De bruid is op de kolonie gekomen als dochter van de proefkolonist
Weender die al snel na aankomst overlijdt, zie hier.
De jaren erop volgen er meer kinderen, meest geboren te
Vledderveen. De veronderstelling is gerechtvaardigd dat het stel
woont in het semi-illegale dorp van zelfgebouwde plaggenhutten op
het Vledderveld. Lekker dicht bij de rest van de familie.
In 1856 zullen ze terug de kolonie op komen, dat komt later.
Ingedeelde
Vanaf juni 1825 zijn stamboeken bewaard gebleven en dan staan ze
als bewoners van hoeve 33 in het stamboek Frederiksoord 1825-1828
met invnr 1346 op scan 13 en in het stamboek Frederiksoord
1829-1830 met invnr 1347 op scan 10. In het eerste boek valt te
zien dat ze net als de meeste kolonistengezinnen een ingedeelde in
huis hebben. Maar...:
■ Op de zitting van de
kleine raad van 17 mei 1828:
De kleine raad in overweging genomen hebbende, dat Jan Wind,
ingedeeld bij de wed Puper, even groot, klein en onzindelijk
blijft en derhalve noodzakelijk eens in een ander huisgezin dient
verplaatst te worden ...
En na tweeënhalf jaar bij hun in huis te zijn geweest gaat
Johannes Machiel Windt naar een andere koloniale hoeve.
Wilhelminaoord
De gezinsleden staan op een 21 oktober 1828 door de dominee van
Vledder, zie scan 255, opgestelde lijst van protestantse
kolonisten die tot zijn kerkgemeenschap behoren, welke lijst
begint invnr 94 scan 257.
Per 28 maart 1829 wordt het gezin overgeplaatst naar de
kolonie Wilhelminaoord hoeve 55, zie de locatie op dit
kaartje. Ze staan als bewoners van die hoeve in het stamboek
Wilhelminaoord 1828-1829 met invnr 1353 op scan 24, in het
stamboek Wilhelminaoord 1830-1835 met invnr 1354 op scan 64 en in
het stamboek Wilhelminaoord 1836-1841 met invnr 1355 op scan 53.
Eerste tuchtraad
Johannes Puper moet voorkomen bij de raad van toezicht van
Wilheminaoord van 28 september 1831, bijlage 5 op deze pagina, en
daarna voor de tuchtraad van 1 oktober 1831, hoger op die pagina,
wegens 'ontvreemding van knollen, van een tegen de kolonie gelegen
stuk gronds'.
Vanaf hier schakelen we over op meer zelfwerkzaamheid. Er
volgen af en toe vermeldingen van scans waarin iemand van de
familie zou moeten voorkomen, maar die ik zelf niet bekeken heb.
Dat genoegen laat ik graag aan familie-onderzoekers. Hier het
eerste setje:
▪ invnr 99 scan 120 (september 1829)
▪ invnr 102 scan 543 ev (januari of februari 1830)
▪ invnr 121 scan 228-229 (januari 1832)
Vertrek zoon Wilke Jacob
Op 28 april 1832 moet Wilke Jacob Puper in militaire
dienst, hij keert niet meer op de kolonie terug. Hij is later
adjudant onderofficier van het regiment infanterie, gelegerd te
Nijmegen en Leeuwarden.
Op de zitting van de
kleine raad van 30 juni 1832 verschijnt:
Weduwe Puper van Kolonie no.2 verzoekt om met verlof te gaan naar
Groningen voor den tijd van veertien dagen.
Is toegestaan.
Tweede tuchtraad
Catharina Puper moet voorkomen bij de raad van toezicht van
Wilhelminaoord 30 november 1832, bijlage 1 op deze pagina, 'als
beschuldigd van zwangerschap'. Bij de raad van politie van 1
december 1832 ontkent zij niet 'te voren ook met zekeren
kolonistenzoon Beun onzedelijke omgang te hebben gehad'.
Catharina Puper wordt veroordeeld tot verbanning naar de
strafkolonie op de Ommerschans. Ze deserteert echter van de
kolonie op 13 december 1832 en bevalt 16 januari 1833 van een
zoontje Rikardus.
Strafkolonie
Ze keert op 24 januari 1833 terug in de kolonie en gaat dan alsnog
samen met het net geboren zoontje naar de Ommerschans, waar ze
blijkens dit
overzicht op 1 maart 1833 aankomt. Ze wordt genoemd
(als Pieper) bij het 'jaarlijksch onderzoek van de strafkolonisten
te Ommerschans, terzake hunner terugplaatsing' gedateerd 25
september 1833, zie
hier.
Rikardus Puper overlijdt 1 november 1833, tien maanden oud.
Op 26 maart 1835 wordt geboren Gesina Catharina Puper, dis dus op
de Ommerschans verwekt moet zijn. Dat wordt Catharina Puper
nagedragen bij de op 25 september 1835 gedateerde beoordeling van
de strafkolonisten over 1834 en 1835, zie
hier.
Catharina Puper en Gesina Catharina Puper mogen terug naar de
vrije koloniën op 15 oktober 1837, maar verderop gaat dit verhaal
verder.
Veel scans
Een flinke lading scans voor familie-onderzoekers. Let op: soms
kan het scannummer er ietsje naast zitten omdat er later
veranderingen hebben plaatsgehad. Dus als je de Pupers niet vindt
even een paar scans vooruit of achteruit bladeren:
▪ invnr 139 scan 55 (september 1833)
▪ invnr 140 scan 411 (september 1833)
▪ invnr 140 scan 420 (september 1833)
▪ invnr 141 scan 167 ev (oktober 1833)
▪ invnr 141 scan 25 (oktober 1833)
▪ invnr 159 scan 459 (mei 1835)
▪ invnr 160 scan 296 (juni 1835)
▪ invnr 163 scan 410 (september 1835)
▪ invnr 163 scan 442 (september 1835)
▪ invnr 163 scan 505 (september 1835)
▪ invnr 164 scan 118 (oktober 1835)
Uitvliegende kinderen
Op 30 april 1835 moet Johannes Puper in militaire dienst, maar hij
keert daarvan alweer terug op 25 mei 1835.
Maria Puper gaat 27 februari 1836 met ontslag de kolonie
en het moederlijk nest. Diezelfde dag verlaat een aantal hoeves
verderop de 25-jarige kolonistenzoon Hendrik Vogelzang ook de
kolonie. Zie verderop hun huwelijk.
Alida Magdalena Puper gaat 8 mei 1836 weg, maar dat is om
op 2 september 1836 te trouwen met de kolonistenzoon Rokus
Smies. Zie hun verdere leven, carrière en kinderen op de pagina
van Rokus Smies.
Meer scans:
▪ invnr 169 scan 255 (maart 1836)
▪ invnr 172 scan 320 (juni 1836)
▪ invnr 172 scan 322 (juni 1836)
▪ invnr 188 scan 576 (oktober 1837)
Op 12 oktober 1837 overlijdt Gesina Catharina Burghgraaf
weduwe Puper. Dus als Catharina Francina Puper en haar dochtertje
Gesina Catharina Puper op 15 oktober 1837 uit de
strafkolonie naar huis komen, treffen ze daar alleen de jongere
broer Johannes Puper.
Dochter Maria wordt koloniste
Op 1 december 1837 trouwt Maria Puper met de hiervoor al
genoemde kolonistenzoon Hendrikus Vogelzang. Er komt nog een
pagina over de familie Vogelzang, maar voorlopig staan ze alleen
bij hoeve 33 van Wilhelminaoord.
Huwelijksakte Weststellingwerf, 1 december 1837, akte nr. 47
Man : Hendricus Vogelzang, oud 27 jaar, geboren te Hillegersberg,
provincie Zuid-Holland. Ouders: Berend Vogelzang en Maria Errits
Vrouw : Maria Puper, oud 32 jaar, geboren te Boertange, provincie
Groningen. Ouders: Hendrik Christiaan Puper en Gezina Catharina
Burghgraaf.
Het stel doet een verzoek om een koloniale hoeve bij de
permanente commissie, op 16 december 1837, invnr 190 scan 304,
geeft de directeur der koloniën een uiterst positief advies
daarover en op 5 april 1838 mogen ze een koloniale hoeve
betrekken. Ze krijgen acht kinderen en blijven kolonist tot hun
dood (Hendrik Vogelzang 21-11-1869, Maria Puper 12-10-1885).
Nog meer scans
▪ invnr 191 scan 316 (januari 1838)
▪ invnr 191 scan 321 (januari 1838)
▪ invnr 192 scan 35 (februari 1838)
▪ invnr 192 scan 40 (februari 1838)
▪ invnr 192 scan 46 (februari 1838)
▪ invnr 192 scan 53 (februari 1838)
▪ invnr 193 scan 52 (maart 1838)
▪ invnr 193 scan 55 (maart 1838)
▪ invnr 193 scan 59 (maart 1838)
Vervolg dochter Catharina
Bij de raad van toezicht van Wilhelminaoord van 5 mei 1838,
bijlage 6 op deze
pagina, moet Catharina Francina Puper (hier met de
achternaam Pipper) maar weer eens verschijnen wegens ongehuwde
zwangerschap. Ze wordt veroordeeld tot verbanning naar de
strafkolonie. Voordat ze daar naar toe gebracht kan worden
verschijnt de veroorzaker van haar zwangerschap, Isaac Beun, zie
bijlage 2 op deze
pagina en spreekt mooie woorden. Daaruit wordt geciteerd in
De strafkolonie pagina 142.
De twee deserteren 13 september 1838 van de kolonie, ze
trouwen 22 december 1840 te Weststellingwerf en ze leven nog lang
en voor zover bekend gelukkig in het huttendorp onder Noordwolde.
Laatste tuchtraad
Bij de raad van toezicht van Wilhelminaoord van 24 oktober
1838, bijlage 2 op deze pagina,
behoort Johannes Puper tot een groepje dat een oudere kolonist
beledigd heeft omdat hij 'een winderige gang' heeft. De curieuze
afloop van deze zaak bij de tuchtraad, hoger op dezelfde pagina,
wordt vermeld in de strafkolonie pagina 190-191. Als
iemand mij kan uitleggen hoe 'een winderige gang' er uit ziet, ben
ik daar uiterst dankbaar voor.
De laatst overgebleven zoon
Johannes Puper is de laatst overgeblevene van het gezin op hoeve
55 van Wilhelminaoord en wordt op 30 november 1838 overgeplaatst
naar hoeve 91. Hij woont dan bij zijn zus Maria en haar echtgenoot
Hendrik Vogelzang. Daarna wordt hij op 21 augustus 1839
overgeplaatst naar het huishouden van kolonist Koops en op 2
oktober 1839 naar dat van kolonist Brada, tot hij op 3 april 1840
de kolonie met ontslag verlaat.
Hij blijft in de buurt en trouwt op 23 februari 1843 te
Steenwijkerwold met de kolonistendochter Wilhelmina Gaal. Ze wonen
eerst in Noordwolde (vermoedelijk het huttendorp) en later te
Boijl. Daar krijgen ze ook een zoon Hendrik Christiaan, genoemd
dus naar zijn grootvader, die later kolonist zal worden, zie
onderop.
De laatste scans
▪ invnr 214 scan 214 (tweede helft juli 1839)
▪ invnr 214 scan 215 (tweede helft juli 1839)
▪ invnr 214 scan 273 (tweede helft juli 1839)
▪ invnr 220 scan 740 (november 1839)
▪ invnr 221 scan 54 (december 1839)
▪ invnr 221 scan 148 (december 1839)
▪ invnr 221 scan 252 (december 1839)
▪ invnr 239 scan 921 (januari 1841)
▪ invnr 261 scan 882 (juli 1842)
▪ invnr 261 scan 884 (juli 1842)
▪ invnr 310 scan 936 (oktober 1845)
▪ invnr 323 scan 581 (augustus 1846)
▪ invnr 336 scan 480 (april 1847)
▪ invnr 336 scan 575 (april 1847)
▪ invnr 341 scan 358 (eerste helft augustus 1847)
▪ invnr 344 scan 277 (tweede helft september 1847)
▪ invnr 344 scan 284 (tweede helft september 1847)
Dit was het wat de scans betreft. Van alles NA 1847 zijn geen
scans gemaakt omdat de post dan veel onoverzichtelijker is (zie de
uitleg op deze pagina).
Daarvoor moet je dus, met veel geduld, op het archief zijn.
Samengevat
Als we het per 1847 even samenvatten is de enige van de zes
kinderen die echt ver weg is gegaan Wilke Jacob Puper, de rest
blijft in de buurt. Twee wonen er in de kolonie, Maria in
Wilhelminaoord en Alida Magdalena in Veenhuizen en Ommerschans. De
andere drie, Frans Hendrik, Catharina Cransen en Johannes wonen in
de directe omgeving.
Maar er komen nog twee keer Pupers de kolonie in:
1856: Frans Hendrik Puper wordt
kolonist
Op 2 mei 1856 krijgen Frans (of François) Hendrik Puper en
echtgenote een koloniale hoeve uit de contributie van de
subcommissie Winschoten. Op 8 september 1857 wordt Frans Hendrik
tot vrijboer benoemd. Hun gezinssamenstelling:
● Frans Hendrik Puper, gegevens zie boven, is getrouwd
met
● Suzanna Wilhelmina Jacoba Weender, geboren 27 maart
1807 te Den Bosch, gedoopt 28 maart 1807. Enkele oudere kinderen
staan al op eigen benen en ze komen op de kolonie aan met de
volgende kinderen:
● Sijbren Puper, geboren 27 september 1836,
● Wilke Jacob Puper, geboren 2 augustus 1839,
● Catharina Jacoba Puper, geboren 5 september 1842,
● Jansje Puper, geboren 18 april 1846, en
● Jan Joseph Puper, geboren 13 augustus 1850.
Frans Hendrik Puper overlijdt 6 juni 1877 en daarna vertrekt zijn
weduwe op 12 oktober 1877 naar Hoorn.
1870: Hendrik Christiaan Puper
wordt kolonist
Hendrik Christiaan Puper is een zoon van Johannes Puper en hij
wordt 19 november 1869 kolonist. De gezinssamenstelling:
● Hendrik Christiaan Puper, geboren op 26-11-1843 te
Boijl. Hij is getrouwd met
● kolonistendochter Johanna Veen, geboren 26 juli 1849 te
Frederiksoord. Ze krijgen op de kolonie de volgende kinderen:
● Johannes Puper, geboren 28 augustus 1870,
● Johanna Hendrika Puper, geboren 28 juli 1872,
● Wilhelmina Puper, geboren 17 juli 1874,
● Pieter Puper, geboren 14 november 1876,
● Hendrik Christiaan Puper, geboren 24 november 1879,
● Jan Puper, geboren op 18-06-1882,
● Hendrika Antonia Puper, geboren 10 oktober 1884,
● Adrianus Puper, geboren 23 februari 1887,
● Jannetje Puper, geboren 26 november 1889, en
● Wilke Jacobus Puper, geboren 8 maart 1892.
Hendrik Christiaan Puper overlijdt 27 november 1905, zoon Jan Puper krijgt dan het recht van opvolging en zijn moeder woont bij hem in tot haar overlijden op 25 oktober 1924.