Jan Akkerman, ingedeelde uit Groningen en niet-bestrafte vluchter, 1842-1855

Er moet nog een foutje gecorrigeerd in de kolonistendatabase, want daar staat als geboortedatum van Jan Akkerman 22 juni 1823. Dat is tien jaar te vroeg, het moet zijn 22 juni 1833. Zie folio 185 van het stamboek van op contract geplaatste koloniebewoners  met invnr 1389, scan 185. Zie helemaal bovenaan de pagina hoe de scans te bereiken zijn..


Hij is dus negen jaar oud als hij op 4 augustus 1842 in de kolonie Frederiksoord aankomt. Dat gebeurt op basis van het contract A33 dat de Armbestuurders der Hervormde Gemeente te Groningen op 23 mei 1821 met de Maatschappij heeft gesloten. Zie een uitleg over A-contracten en vandaar kun je doorklikken naar een pagina met alle afgesloten A-contracten.

Archdiaken

Een notitie op folio 184 van het hiervoor al genoemde stamboek van op contract geplaatsten met invnr 1389 meldt dat alle correspondentie over dit contract moet plaatsvinden met de Archdiaken van de hervormde kerk volgens besluit van 5 november 1841 N2.

Jan Akkerman komt terecht op hoeve 27 van Frederiksoord in het gezin van de proefkolonist Frans Nak, zie diens file. Daar zitten al een heleboel ingedeelden, zie scan 28 van het stamboek Frederiksoord van 1841 tot 1848, invnr 1350. Daaronder Roelof Zuidema, die op 4 augustus 1842 tegelijk met Jan uit Groningen is gekomen. Roelof is volgens de kolonieadministratie geboren op 27 december 1827 en dus veertien jaar als hij bij Nak in huis komt.

Gedeserteerd

Het duurt twee jaar, dan nemen de twee de benen. Op 1 juni 1844 staan ze allebei als 'gedeserteerd' te boek. Roelof Zuidema is dan zestien jaar, Jan Akkerman is bijna elf jaar. Roelof Zuidema zien ze nooit meer terug, Jan Akkerman meldt zich 1 juli 1844 weer op de kolonie en wordt weer opgenomen in het gezin van Frans Nak.

Hij moet natuurlijk nog wel voor de Raad van politie en tucht in de gewone koloniën komen. Dat gebeurt op de zitting van 25 juli 1844. Hij wordt verexcuseerd omdat hij pas elf jaar is en 'nog bijzonder klein en onnozel;  en hij krijgt niet de zwaarst denkbare straf (verbanning naar de strafkolonie), maar enkele dagen opsluiting.

Ontvreemden van een plank

Later komt Jan Akkerman nog een keer voor de tuchtraad, als hij wordt betrapt met een gestolen plank. Bij de raad van toezicht van Frederiksoord van 21 juli 1847, bijlage 3 op deze pagina wil met niet onvermeld laten 'dat deze knaap zich blijft kenmerken door aanhoudende luiheid, zijnde hij bereids onderscheidene malen hiervoor in de strafkamer gezet'.

Overplaatsingen

Hij blijft dertien jaar in  de kolonie en zoals met de meeste ingedeelden wordt er flink wat met hem rondgesold. De navolgende informatie komt uit de scans van het stamboek Frederiksoord van 1841 tot 1848 met invnr 1350, en het stamboek Frederiksoord van 1848 tot 1859 met invnr 1351:

● Op 15 augustus 1846, dus na vier jaar, verlaat hij hoeve 27 van de familie Nak en gaat hij naar hoeve 141, het gezin van kolonist Bauke Hendriks Mendel.

● Na een half jaar, op 18 februari 1847, gaat hij naar hoeve nummer 6. Daar woont met een heleboel ingedeelden Levina Lamare weduwe van de proefkolonist Hubrecht de Ruiter.

● Op 20 juli 1848 gaat hij naar hoeve 20. Daar woont sinds kort, 2 februari 1848, de nieuwe kolonist Pieter Smit uit Steenwijk met zijn gezin.

● Daar woont Jan Akkerman drie jaar. Op 31 juli 1851 gaat hij weer terug naar hoeve 6. Daar is Levina Lamare weduwe de Ruiter inmiddels overleden en is de hoeve overgenomen door een kleinzoon van haar: Jan Smies jr. Zie over hem op deze pagina.

● Na anderhalf jaar gaat hij op 29 december 1852 naar hoeve nummer 19 bij kolonist Johannes Koedijk uit Rotterdam.

● Op 8 september 1853 wordt hij overgeplaatst naar hoeve 20 waar hij al eerder gewoond heeft, bij Pieter Smit.

● Dat duurt twee maanden, op 10 november 1853 gaat hij naar hoeve 7 bij kolonist Hendrik Arends uit Amsterdam.

● Op 27 juli 1854 keert hij terug naar hoeve 6, bij Jan Smies.

Vertrek

Vandaaruit wordt Jan Akkerman op 13 juli 1855, inmiddels 22 jaar oud, uit de kolonie ontslagen en opgevolgd door een ander klantje van de Armbestuurders der Hervormde Gemeente te Groningen.