•    
• Welkom
• Over de Maatschappij
• Kolonisten
•                                            
• Proefkolonie
• Bedelaarskolonie
• Kinderkolonie
• Strafkolonie
• Reacties

De maandbladen van de Maatschappij van Weldadigheid: het blad de Star van 1819 tot en met 1826 en de Vriend des Vaderlands van 1827 tot en met half 1842

Vanaf januari 1819 geeft de Maatschappij van Weldadigheid een maandblad uit. Dat heet de Star en het is nooit opgehelderd waarom het die naam draagt. Het gerucht gaat dat de hoofdredacteur van het blad en tevens ambtelijk secretaris van de permanente commissie Willem Anthonie Ockerse (meer over hem in De proefkolonie pagina's 136-139), grote bewondering had voor een gelijknamig Engels blad.

De uitgave wordt voorafgegaan door advertenties waarop de concurrentie wat triest reageert, dit verhaal staat bij Voorafgaand aan de Star.

De bedoeling is dat het maandblad niet alleen de loonkosten opbrengt van Willem Anthonie Ockerse, maar daarenboven nog winst maakt en geld in het laatje van de Maatschappij brengt. In het begin lijkt dat te lukken: zie de opmerkingen bij de 'inteekenaren' (abonnees) bij Voorafgaand aan de Star. Maar geleidelijk komt de klad erin, het blad raakt veel abonnees kwijt en draait ten slotte met verlies.

De genadeklap krijgt de Star als Anthonie Ockerse in 1825 ziek wordt en begin 1826 overlijdt. Met een besluit op 20 februari 1826 wordt een opvolger benoemd.

Die opvolger is de jonge Pieter Otto van der Chijs, zie hier voor meer over hem.
Pieter Otto is ook de hoofdredacteur als er een herstart komt per januari 1827.
Het blad heeft dan een nieuwe naam, de Vriend des Vaderlands (in de linkerkolom hieronder afgekort tot VdV), met als ondertitel 'een tijdschrift, toegewijd aan den roem en de welvaart van Nederland en in het bijzonder aan de hulpbehoeftigen in hetzelve' en met als motto een citaat van Vondel: 'De liefde tot zijn lant is ieder aengheboren.'

In de aankondiging van de herstart wordt gemeld dat het de bedoeling is in het nieuwe blad 'meer omstandige berigten uit de kolonien te leveren'. Dat maakt Pieter Otto niet zo lang waar. Het begint in 1827 met enorm veel (dure) prenten en informatie over de koloniën, maar geleidelijk zakt dat af en wordt het een algemeen letterkundig blad. Met boekrecensies door Van der Chijs, waarin hij behoorlijk te keer kan gaan, en gedichten van de fine fleur van de Nederlandse literatuur. Ook leuk, maar minder als je op zoek bent naar informatie over de koloniën.

In 1843 houdt het op. De financiële tekorten van de Maatschappij van Weldadigheid en de afhankelijkheid van staatssteun maken een eind aan de Vriend des Vaderlands. Voor zover mij bekend is het laatste nummer dat van december 1842.

Bij besluit van 26 september 1844 N2, invnr 982, wordt bepaald dat het tijdschrift wordt 'vervangen door driemaandelijksche berigten zoo uit de kolonien als van den toestand der Maatschappij'. Die berichten worden dan toegezonden aan alle subcommissies. Dergelijke berichten zijn naar wat ik er van gezien heb zulke platte propaganda dat we er niets wijzer van worden en zijn daarom hier ook niet opgenomen.

Hieronder staan in de tweede kolom de 'highlights' per jaargang, een nogal subjectieve keus uit de artikelen die er dat jaar in staan. De bladen hebben per jaar een doorlopende paginanummering, dus als het januari-nummer bijvoorbeeld eindigt op pagina 90, begint het februari-nummer met pagina 91. Wat ik niet elke keer vermeld, maar wat absoluut de moeite waard is, is de rubriek 'Berigten uit de kolonie Frederiks-oord' die altijd achterin elk nummer staat. Later gaat die rubriek heten 'Berigten wegens den staat der Maatschappij en uit de koloniën', maar hij blijft elke maand trouw verschijnen op de laatste pagina's en geeft altijd interessante kolonie-informatie.

Via de links in de eerste kolom zijn mijn aantekeningen per jaargang te bereiken, Dat worden er in de loop der jaren geleidelijk minder. Naarmate de redactie meer overgaat op standaardformuleringen, heb ik minder (en op het eind géén) aantekeningen.
In enkele gevallen, bij hele lange stukken, verwijs ik naar een aparte pagina met aantekeningen.

LET OP: Het zijn geen transcripties, maar MIJN aantekeningen bij de bladen. Daar zitten soms hele stukken transcriptie tussen, maar voordat je begint te citeren zou ik toch even het origineel er bij pakken. Dat kan via internet, ik leg hier uit hoe dat via Delpher het handigst werkt.