Uit het archief van het Gevangenismuseum Veenhuizen: Besluiten over de stoomspinnerij door de directeur der koloniën, opgetekend door de directeur der spinnerij

Eventjes een ander archief dan dat eeuwige Drents Archief toegang 0186. Ook het Gevangenismuseum Veenhuizen heeft een archief met stukken van vroeger. Martin Langenburg die daar actief is, ontdekte een aantal besluiten over de stoomspinnerij die naast het derde gesticht stond.

Het zijn besluitenlijstjes wat de directeur der koloniën zal gaan doen ten behoeve van de spinnerij en ze zijn ondertekend door de directeur van de spinnerij, Gerrit Steenbeek (die in dit verhaal nog onderdirecteur is).

De eerste notietie is van 23 augustus 1849 is is - zeker voor leken op het gebied van spinnen - niet voor honderd procent begrijpelijk:


De Directeur der Kolonien

- zal terugzenden den brief van Jan ter Meulen te Zwolle;

- neemt aan een plan tot verbetering van 20 weefgetouwen; uit een Duitsen verkauf, aangeboden door den Heer K.M. Verloop;

- bevind aan voorraad garen te zijn: 5 voeten pincops no.14 en 70 7/8 kettings;

- verlangd dat dat garen op Havelte worde gezonden met een schip dat bij het 2e Gesticht voor koffijzakken in laading ligt;

- verlangd opgave van een voorraad garen bij de spinnerij op 1 September a.s;

- staat toe dubbel zakgeld voor den opzichter in de blikslagerij;

- verlangt dat er morgen naar Ommerschans zullen worden opgezonden 4 Gordijnpont kettings en voorstaanden ronsings(?) 10 D voor boezelaarsbont;

De tweede is een klein maandje later, 13 september 1849. Dat klopt met de frequentie waarmee directeur Van Konijnenburg, die te Frederiksoord woont, de verder weg gelegen koloniën Ommerschans en Veenhuizen bezoekt:


De Directeur der Kolonien

- bepaald dat een wintervoorraad aan turf behalve van de eigen vaartuigen van de spinnerij, zal aangevoerd worden vooreerst met een bokschuit met de noodige arbeiders van het 2e Gesticht;

- verlangd dat bij eene eerste gelegenheid spie naar de Bleekerij worden opgezonden, 10 nod pont in eigen gesponnen nikalam;

- En dat er vooreerst niet worde gesterkt, noch garen naar het Algemeen magazijn worde opgezonden;

Martin heeft ook dingen opgezocht en meldt dat nikalam een stof is die werd gebruikt voor het maken van jute. De volgende is van weer een klein maandje later, 10 oktober 1849, en het blijft voor een gedeelte weer geheimtaal:


De Directeur der Kolonien

- bepaald dat, tot aanvulling van de wintervoorraad truf, van nu af aan de vaartuigen met een daartoe te huren veenpraam zullen verminderd worden;

- neemt kennis van een hogere prijs, waartoe de ruwe katoen het laatst is ingekocht;
- besluit daaruit om het eigengemaakt breikatoen van 10 cent te verhoogen en alzoo te brengen op f 1,20 en f 1,40;

- Verlangd dat er aanstaande dingsdag van Jan Worst, 5/4 kettinge op Havelte worden gezonden;

- En dat er wekelijks moet worden gesponnen:
40 5/4 kettings en 90 stuks 1/8;
400 pond pincops no.8, 400 pond no.14, 240 pond no. 26 tot 3 ur kettinggarens no.9;

Dan zijn we in november, om precies te zijn 2 november 1849 als de volgende notitie aangetroffen wordt:

De Directeur der Kolonien:

- Verlangd dat er wekelijks worde gesponnen:
Met  2 molens garen no.26 tot 20 kettings no.9;
Met  3 molens 900 pond pincops no.14;
Met  3 molens 600 pond pincops no.18;
Met  8 molens 75 7/8 rn min de overige 8, 605/4 kettings;

- bepaald dat er een tusschensoort van breikatoen zal vervaardigd worden en aan de winkels en het Algemeen magazijn afgeleverd worden; van no.12 6 draads tegen f 1,30 per min. pond; waarover de soorten en prijzen zullen zijn gesteld als volgt:
No.6 6 draads ad f 1,20 per pond;
No.12 6 draads ad f 1,30 per pond;
No.16 6 draads ad f 1,40 per pond;

- verlangd te ontvangen een staat van den stand der rekening der blikslagerij en smederij van 1 Oktober 1848 tot en met 30 September 1849;

En de laatste uit deze serie notities is gedateerd 21 december 1849. Ter informatie dient dat cachou een looihoudende stof is die gebruikt werd als taan. Bijvoorbeeld vissers gebruikten het om hun netten en touwen te verduurzamen.


De Directeur der Kolonien

- bespreekt de begroting der kosten voor de katoenspinnerij over 1850 en ontvangt een afschrift daarvan;

- neemt kennis van het voorhanden kettinggaren bestaande in:
354  7/8 kettings, waarvan 250 gesterkt;
163  5/4 kettings, waarvan 100 gesterkt en;
71    ¼ kettings.

- Bevind dat nog voor ca 5 weken tarwe meer voor de sterkerij in voorraad is;

- Verlangt dat er bij open water 20 mud koxe verzonden worde naar de fabrijk te Ommerschans;

- Verlangt aanstaande maandag opgave van het over 1849 verkochte garen buiten de kolonien, en dat;

- Aan den fabrijkbaas van Riet eenig over Kaardbekleursel op cachouc worde afgegeven om te beproeven of dat ter eenig nuttig gebruik kan worden aangevoerd.