INLEIDING over de krant La Bouche de fer en reconstructie van de data van de zittingen van de Vrienden van de Waarheid

La Bouche de fer is de onregelmatig verschijnende krant van de Cercle Social, de organisatie die de bijeenkomsten van de sociëteit Amis de la Vérité, Vrienden van de Waarheid organiseert, en die later fungeert als paraplu voor de door Etta opgerichte Amies de la Vérité, Vriendinnen van de Waarheid.

De naam van het blad verwijst naar de ijzeren brievenbus die men voor het kantoor (tevens drukkerij) aan de Rue du Théatre François no 4 heeft geplaatst, waarin schriftelijke bijdragen kunnen worden geworpen. Het verschijnt eerst als Bulletin de la bouche de fer, een tiental nummers die of in 1789 of begin 1790 uitkomen, dus nog vóór de oprichting van de Vrienden van de Waarheid.

De start als La bouche de fer is in oktober 1790 en de redactie noemt dat de tweede jaargang. Het verschijnt dan drie keer per week, maar nadrukkelijk wordt vermeld dat ze niet durven voorspellen welke drie weekdagen dat zullen zijn.

Het blad kondigt de eerste zitting van de sociëteit Vrienden van de Waarheid aan en daarna plaatst het naast de in de brievenbus aangetroffen discussiebijdragen, verslagen van de zittingen van de sociëteit en dat wordt al snel de bijna volledige inhoud.

Januari 1791 begint dan de derde jaargang, met dezelfde frequentie, al krijgt men het zwaar omdat de sociëteit steeds besluit dat de daar gehouden redevoeringen in druk moeten verschijnen. Die achterstand probeert de redacteur steeds tevergeefs in te lopen, en uiteindelijk redt hij zich met losse bijlagen.

Vanaf 22 juni 1791 komt het blad elke dag uit, maar het is dan wel wat dunner. Het wordt steeds ademlozer en een mogelijke verklaring waarom het blad op 28 juli 1791 ophoudt te bestaan, is dat de redacteur (Nicolas de Bonneville) er bij neergevallen is.

Het is allemaal uitermate leesbaar en hoogst interessant, en het geeft een mooi beeld van de revolutionaire koorts in Parijs. Echt grappig is de manier waarop sommige sprekers en hun stijl bekritiseerd worden. Maar in mijn aantekeningen heb ik alleen dingen opgenomen die betrekking hebben op Etta of op de Amies de la Vérité, met slechts enkele uitstapjes naar andere onderwerpen.

Het blad draagt alle kenmerken van extreem haastwerk. Niets klopt. De paginanummering klopt niet, de nummering van de uitgaven niet en evenzo de nummering van de zittingen van de Vrienden van de Waarheid die worden aangekondigd of waarvan verslag wordt gedaan.
Maar laten we blij zijn met alles wat voor het nageslacht bewaard is gebleven.

Het belang

Met het afdrukken van verslagen van de zittingen van de Vrienden van de Waarheid is het blad de belangrijkste bron voor de activiteiten van Etta in 1790 en 1791 die haar het predicaat 'Nederlands eerste feministe' hebben opgeleverd.

Het gaat dan vooral om twee dingen:
- het blad geeft een overzicht van al haar activiteiten in de sociëteit en van alle verhalen die ze uitspreekt of laat uitspreken;
- het blad is een van de weinige bronnen voor de werkzaamheden van de door Etta opgerichte vrouwensociëteit Vriendinnen van de Waarheid.

Beschikbaarheid

De bulletins zijn als pdf's in gescande vorm op te halen op de site gallica.fr via deze link. Dat is wel een beetje een zootje. Er zitten ook pdf's tussen met een soort van prospectus voor het blad waar een paar keer hetzelfde in staat. Plus een compleet toneelstuk. Interessant voor mensen die meer willen weten over het gedachtegoed van de stichters van de Cercle Social, Claude Fauchet en Nicolas de Bonneville, maar niet voor mijn onderwerp.

Van de 7 beschikbare pdf's zijn er vier interessant om op te halen en die staan hieronder vermeld. Maar let op: omdat het nu wat rommelig is, kan het zijn dat gallica dit aan gaat passen. Dan moet je op de titel van het blad op hun site gaan zoeken.

De vier pdf's waar het om gaat en waarbij mijn aantekeningen staan, zijn:

● okt-dec 1790: Bevat na een inleiding de nummers van oktober, november en december 1790. Met Etta's interruptie op 26 november 1790 en de vermelding van het voorlezen van haar Discours op 3 december 1790, zie hier.

● jan-mrt 1791: Bevat de nummers van 3 januari 1791 tot en met 29 maart 1791, met onder meer de tekst van Etta's Discours, de aanbieding van een medaille door de gemeente Creil met Etta's dankwoord en de oprichting van de Vriendinnen van de Waarheid, zie hier.

● apr-mei 1791: De nummers van april tot en met 28 mei 1791 met onder meer Etta over de verhouding tussen Nederland en Frankrijk en diverse berichten over de voortgang van de Vriendinnen van de Waarheid, zie hier.

● jun-jul 1791: De nummers van 31 mei 1791 tot en met het laatste nummer op 28 juli 1791, met enkele mededelingen vanuit de Vriendinnen van de Waarheid, zie hier.

Reconstructie van de data van de zittingen van de Vrienden van de Waarheid

Aan de hand van de inhoud van La bouche de fer kan gereconstrueerd worden wanneer de bijeenkomsten van de Vrienden van de Waarheid in het Cirque Nationale in de tuin van het Palais Royal zijn geweest en bij welke gelegenheden Etta van zich heeft laten horen.

In de eerste kolom het nummer van de zitting zoals in het blad vermeld (waarbij de zittingnummers 20, 21 en 24 foutief zijn, dat wil zeggen dat die zittingen nooit geweest zijn), dan de datum van de bijeenkomst en dan eventuele activiteiten op die zitting van Etta:

Je bent hier: Opening → Bronnen → La Bouche de fer, inleiding