Naar het overzicht
van stukken over de proefkolonie
‘Hoeveel geschiedenis draagt een mens bij zijn geboorte al mee’
De Maatschappij van Weldadigheid was bijna tweehonderd
jaar geleden bedoeld om paupers te ‘verheffen’ tot ‘normaal
werkende mensen’. Gerrit Tjalling Gerritsma, is daar als
proefkolonist naar toe gebracht. Peter Bonneveld schreef er een
historische roman over waarin hij zich afvraagt: “Heeft het echt
geholpen, de verheffing van die mensen?”
Hij beantwoordt die vraag door middel van één lijn van zijn
familie te onderzoeken, die loopt van Rien in Friesland rond
1750, waar Gerrit Tjalling is geboren, via Wilhelminaoord,
Ommerschans en Veenhuizen en uiteindelijk, langs vele wegen tot
wederom Veenhuizen in 2012.
Hoe heeft het zover kunnen komen met Gerrit Tjalling en heeft de
verheffing van de Gerritsma’s echt geholpen? De schrijver
probeerde een antwoord op die vraag te vinden door de eerste
generatie van zijn familie te onderzoeken die buiten de kolonie
werd geboren en opgroeide. Dat was Jelle Jozeph Gerritsma, de opa
van zijn moeder. Hij is geboren in een plaggenhut in Haulerwijk,
in een z.g. ’desperado kolonie’ waar mensen terecht kwamen die uit
de kolonie moesten verdwijnen of zelf vluchtten.”
Echt voorbeeldig liep het niet met deze Jelle Jozeph af. Hij
zwierf met zijn gezin door heel het land, tot Antwerpen aan toe en
door de vele sloppen van de Amsterdamse Jordaan. Wel 40
verhuizingen in deze Jordaan alleen al. Hij heeft wel veertig
steunaanvragen gedaan bij het Armenbestuur van Amsterdam en iedere
keer werd er een volledig rapport geschreven. Zijn levenswandel
was zodoende heel nauwkeurig volgen, vanaf zijn komst in 1890 tot
aan zijn dood in het Binnengasthuis in 1931 toe.
In het boek worden acht generaties van de familie Gerritsma
beschreven, van 1750 tot heden die, onder invloed van de
maatschappij waarin zij leven, ploeteren om te overleven in de
streek rond Bolsward en later, onder de hoede van de Maatschappij
van Weldadigheid, in de Proefkolonie Frederiksoord. Later ook in
Wilhelminaoord, de Ommerschans en Veenhuizen en pogingen doen de
armoede en het milieu waarin zij leven te ontstijgen. De laatste
vijf generaties proberen dit buiten de Maatschappij van
Weldadigheid.
Ieder hoofdstuk wordt vooraf gegaan door een beschrijving van de
tijd waarin zij leven. O.a. de Franse tijd, de afscheiding van
Belgie, de grote volksoproeren in Amsterdam; het Kermisoproer
van1876, het Aardappeloproer van 1916 en het Jordaanoproer van
1934, , Dolle Dinsdag en de bevrijding van Amsterdam en het Provo
tijdperk passeren de revue.
Hun weg is lang,bizar en vol valkuilen, ze zijn geketend aan hun
afkomst en getekend in hun jeugd. Iedere generatie zegt het anders
te willen doen dan zijn ouders, maar valt keer op keer terug op
oude reflexen. Komen we wellicht toch weer uit waar we zijn
begonnen?
ISBN: 9789071633195