Pierre Alexandre Dumont-Pigalle was een Frans-Nederlandse
journalist met patriotse sympathieën, die na de Pruisische inval
in ons land in 1787 naar Frankrijk vluchtte en tot de uitgewekenen
gerekend werd. Tijdens die ballingschap heeft hij als een dolle
alles verzameld wat hem in handen kwam.
In 1800 deed hij zijn archief, waarin zich veel informatie over de
uitgewekenen bevindt, over aan de Staat. Van andere onderzoekers,
met name Rosendaal, zie
hier, weet ik op welke plekken in dit archief Etta voorkomt:
Op de omslag: Cahier de l'histoire particuliere concernant les
Hollandois refugiés en France, Septembre 1791, maar die
tijdsaanduiding is niet helemaal juist, want een onderdeel is
'Démarches faites près l'Assemblée Nationale - en 7bre 1791; -
en janvier 1792. Die uitloop komt natuurlijk omdat de
aanbieding van de memorie aan de nationale vergadering is
uitgesteld omdat het uitlekte.
Achter de 'démarches' volgt de tekst van het discourse dat op
19-01-1792 door de uitgewekenen is uitgesproken bij de assemblée
nationale, gevolgd door het antwoord van de voorzitter van die
dag, de Nederlander Van Averhoult. Daar heeft Dumont-Pigalle een
stukje bijgeschreven, dat moeilijk leesbaar is, maar hier eerst de
transcriptie, daarna de vertaling:
Mrs Abbema, De Witt, De Boetselaer, Huber, van Hoey, voulont
profiter de la Présidence de Mr d' Averhoult, leur compatriotte,
résolurent de faire une nouvelle demande auprès l'Assemblé
Nationale, en faveur des réfugiés Hollandais qui tirent des
secours de la France, et en faveur de leur compatriottes
expatriés qui n’ont encore aucune part à ces secours. En
conséquence ils se décidèrent de paraître à la barre de
l’Assemblée et invitèrent monsieur Capelle de Marsch de s’y
présenter avec eux: mais mr de Capelle allegea qu’après
l’apparition de ?? Stein et madame soi-disant baronne d’Aelders à
ladite barre, d’autres Hollandais y seraient mal vus: - que le
moment où un Hollandais qui tirait aussi des secours de la France,
était le President de l’Assemblée, n’était point un moment propre
pour faire cette demarche: - et que nos ennemis, tant Français
qu’étrangers, ne manqueraient pas de tirer parti de tour cela,
pour empêcher l’effet de la demande qu’on voulait faire de ??. Le
refus de mr de Capellen’empecha pas les six messieurs surdits de
se presenter le 19 janvier á la barre de l’Assemblée, où mr Abbema
lut le discours que l’on ?? ci après.
De heren Abbema, De Witt, De Boetselaer, Huber, van Hoey, die
gebruik wilden maken van het voorzitterschap van de heer
d’Averhoult, hun landgenoot, besloten een nieuwe aanvraag te doen
bij de Assemblée Nationale, ten gunste van de Hollandse
vluchtelingen die steun ontvangen van Frankrijjk, en ten gunste
van hun uitgeweken landgenoten die nog helemaal geen beroep kunnen
doen op deze steun. Dientengevolge besloten ze voor de balie van
de Assemblée te verschijnen en nodigden de heer Capelle de Marsch
uit zich met hen te presenteren. Maar de heer Capelle meende dat
na de verschijning van ?? Stein en de zogenaamde barones d’Aelders
aan genoemde balie, nog meer Hollanders niet gewaardeerd zouden
worden – dat het moment waarop een Hollander die ook steun ontving
van Frankrijk, de voorzitter van de Assemblée was, dat dit geen
goed moment was om deze aanvraag te doen;- en dat onze vijanden,
zowel Fransen als buitenlanders, het niet zouden laten hier partij
uit te trekken en zo het effect van de aanvraag die men wilde
doen, zouden verhinderen. De weigering van de heer Capelle
weerhield de zes genoemde heren er niet van zich de 19de januari
te presenteren aan de balie van de Assemblée, waar de heer Abbema
het vertoog las dat men hierna ?/.
Hierin bevindt zich een Avis important, donné aux Patriotes
Holandais par quelques uns de leurs freres. In die
broederlijke kennisgeving wordt gewezen op de vijanden van de
goede zaak:
Pour executer le projet, il fallait que quelqu’un en dirigeât
l’execution; et la Princess d’Orange, la femme la plus fourbe et
la plus sidérate qui existe dans l’univers, se chargea de cette
besogne. Pour le même effet il fallait aussi en divers endroits,
et surtout en France, des supports, des émissaires, des
stipendiés, en un mot des agens en tout état et condition et l’on
en manqua pas. La Hollande, l’Angleterre et la Prusse en
fournirent chacun leur part. Envoyés publics, intrigans de haut
parage, aventuriers, scribent, espions, gens ?? et jusqu’á une
femme qui se titre la baronne et que notre patrie a vomi de son
sein pour aller s’illustrer en France par l’infamie de ses
prostitutions, tout fut employé en ce cas par nos ennemis.
Om het project te kunnen uitvoeren, was het nodig dat iemand de
leiding over de uitvoering op zich nam; en de prinses van Oranje,
de meest achterbakse en angstaanjagende vrouw van het universum,
nam deze taak op zich. Voor ditzelfde doel was het ook nodig dat
er op verschillende plekken, en vooral in Frankrijk, ondersteuners
waren, afgezanten, mensen die ervoor betaald kregen, in één woord
agenten van welke staat of conditie ook en daaraan was geen
gebrek. Holland, Engeland en Pruisen leveren ze allemaal.
Ambtelijke gezanten, doortrapte intriganten, avonturiers,
scribenten, spionnen, ?? mensen, en zelfs een vrouw die zich
barones noemt en die door ons vaderland is uitgekotst om zich in
Frankrijk te onderscheiden door de schanddaad van haar
prostituties, alles werd hiertoe door onze vijanden aangewend.
Naar dit invnr verwijst Hardenberg ook, althans hij verwijst naar 'Dumont-Pigalle no. P.P.P.P.' en dat is in de tegenwoordige inventaris invnr 86. Vermoedelijk is die verwijzing vanwege de zin in zijn boek: 'Dumont-Pigalle, een Fransman, lange tijd in Nederland woonachtig en later te Parijs gevestigd, noemt haar in zijn aantekeningen uitdrukkelijk de maîtresse van Brantsen.'
In dit invnr zit een briefje van Dumont-Pigalle over een bericht
dat hij uit Nederland heeft gekregen. Volgens de inventaris op het
archief Brantsen keert die september 1792 terug uit Parijs, zodat
dit briefje uit die tijd moet zijn.
Mr. Brantzen, ci-devant ambassadeur de Hollande à Paris, vient
d'arriver ici (à la Haye) de Bruxelles. On présume qu'il y a été
mandé pour procurer les lumieres qu'il a pu recueiller pendant sa
mission.
NB: Cet homme etoit parti de Paris quelque temps après le 10 aout
1792. Certainement il n'a pas toujours été à Bruxelles et qu'y
faisoit-il.
Lui et son ancienne maitresse la pretendu baron d'Aelders étoient
deux intrigans du premiere ordre.
De heer Brantzen, voorheen ambassadeur van Holland in Parijs, is
hier (in Den Haag) net aangekomen vanuit Brussel. Verondersteld
wordt dat hij is gestuurd om zich de opbrengsten toe te eigenen
die hij heeft kunnen vergaren tijdens zijn missie.
NB Deze man is enkele dagen na 10 augustus 1792 uit Parijs
vertrokken. Hij is ongetwijfeld niet de hele tijd in Brussel
geweest en wat deed hij er.
Hij en zijn vroegere maîtresse, de zogenaamde barones d’Aelders,
waren twee intriganten van de eerste orde.
in dit invnr bevindt zich de Note instructive die
Dumont-Pigalle geschreven heeft in gedrukte vorm. Daarop heeft hij
een briefje geplakt met een handgeschreven mededeling, die niet
honderd procent leesbaar is. Wat wel te ontcijferen viel staat
hieronder eerst als transcriptie en daaronder in vertaling.
Voici un paragraphe que j'avois inséré ici, et dans lequel je ??
?? (beschuldigen? aanvallen?) Mdme d'Aelders, mais nos messieurs
trouverent ?? retrancher ce paragraphe.
"Tous ce gens-lá se rassemblent tantot(?) dans un endroit
(lokaliteit), tantot dans un autre. Une grande partie d'entre eux
fréquente souvent la maison d'une femme de la république, assez
connue par infamie de la conduite qu'elle a tenue depuis plusieurs
années à Paris, et qui d'ailleurs est entierement ?? (verknocht?)
au Stadhouder; lequel, aussi, que le font(?) les adherant et les
protecteurs ??, paye fort largement le dévouement et les services
de cette femme.
Voor zover te lezen komt het vrij vertaald op het volgende
neer:
Hier een alinea die ik op deze plek had ingevoegd en waarin ik
zeer duidelijk op madame d'Aelders doelde, maar de heren vonden
het beter deze alinea weg te laten:
'Zulk volk komt dan weer hier, dan weer daar bijeen. Een groot
gedeelte van hen bezoek zeer regelmatig het huis van een vrouw uit
de Republiek, die bekend staat om de eerloosheid van haar gedrag
dat zij al sinds vele jaren in Parijs tentoonspreidt, en die
volkomen toegewijd is aan de stadhouder.
Je bent hier: Opening
→ Bronnen → NL-HaNa →Tg 2.21.057