Overzicht van bronnen, en op deze site en in de verantwoording gebruikte afkortingen

In de eerste kolom de afkorting zoals die op de site gebruikt wordt, in de tweede kolom de volledige omschrijving met in de meeste gevallen een verwijzing naar een pagina met meer informatie. Als er geen verwijzing staat heb ik in die bron niets noemenswaardigs gevonden.

Aanmerkingen	Aanmerkingen op een werk betytelt: Aan de Batavieren over het stadhouderschap, van De Mirabeau, door Etta. Nederlandse vertaling van het boek hierboven. Zie gehele tekst met verwijzingen naar Aan de Batavieren, over het stadhouderschap.
Album	Album Studiosorum Academiae Groninganae, Historisch Genootschap Groningen, 1915, zie mijn aantekeningen.
Ami	Drie door Etta met een brief meegezonden artikelen in L'ami de peuple van Jean-Paul Marat over de Nederlandse patriotten, geen transcripties, alleen de links naar de artikelen.
Appel	Appel aux Francoises sur la régénération des moeurs et nécessité de l'influence des femmes dans un gouvernement libre, door Etta Palm, née d'Aelders, Parijs 1791. Haar magnum opus, zie een overzicht van de inhoud, met verwijzingen naar de volledige tekst.
Arboit / Lacassin	Aantekeningen bij en verwijzingen naar twee artikelen over Etta als spionne, Mata-Hari, ou la romance interrompue, door Francis Lacassin, en "Souvent femme varie", une espionne Hollandaise à Paris, door Gérald Arboit, een discussie of haar werk voor de stadhouder moet worden opgevat als spionage.
Aulard	M.F.A. Aulard, Le féminisine pendant la Révolution française, in Revue bleue, 19 mars 1898. In vertaling als feuilleton verschenen in het Sociaal Weekblad, Haarlem 1899, pagina 23, 35, 47: Het feminisme gedurende de Fransche omwenteling. Zie de tekst uit het Sociaal Weekblad.
Avenel	G. Avenel, Anacharsis Cloots, l'orateur du genre humain, 2 delen, Paris, 1865. Schrijft over de reactie van Cloots op Etta's optreden, maar geeft ook wat informatie over de Cercle Social, zie een paar aantekeningen.
Bacourt	De Bacourt, Correspondance entre Mirabeau et le Comte de La Marck pendant les années 1789, 1790 et 1791. Bruxelles, 1851. Transcriptie van een klein stukje tekst over Etta.
Berkel	Klaas van Berkel, Universiteit van het Noorden: vier eeuwen academisch leven in Groningen, deel 1: De oude universiteit, 1614-1876, Hilversum 2014. Zie een paar aantekeningen.
Blanc	Olivier Blanc, Les libertines, Plaisir et liberté au temps des Lumières, Parijs 1997. Enkele aantekeningen bij dit boek staan op deze pagina, waar ik ook wat heb opgenomen over zijn boek De laatste brief. authentieke afscheidsbrieven van slachtoffers van de Franse Revolutie. Amsterdam, 1988
Bois	Jean-Pierre Bois, Histoire des 14 Juillet, 1789-1919, Rennes, Editions Ouest-France, 1991. Volgens Rosendaal wordt op pgs 52-53 en 62 Etta gesignaleerd bij de viering van 14 juli 1790, maar er staan slechts algemene en reeds bekende opmerkingen over haar en dat heb ik hier niet opgenomen..
Bolt	Feestrede uitgesproken bij gelegenheid van het 25e lustrum van het Natuurkundig Genootschap te Groningen, 1926, door dr. M. Bolt, GrA Tg 2392 invnr 44, maar ook afgedrukt in Groninger Volksalmanak 1927. Zie fragmenten.
Bordeaux	Paul Bordeaux, La Médaille d'honneur offerte par la Municipalité de Creil a Madame Palm Daelder en février 1791, Beauvais-Paris 1908, zie de tekst van dit boekje...
Bouche de fer	La Bouche de fer, het blad van de Cercle Social die de vergaderingen van de Vrienden van de Waarheid organiseert, met daarin diverse bijdragen en vermeldingen van Etta, zie mijn aantekeningen erbij, bestaande uit een inleiding en transcripties/aantekeningen bij de nummers en een reconstructie van de data van de zittingen van de Vrienden van de Waarheid.
Buchez	Buchez, P. J. B. en Roux, P. C., Histoire parlementaire de la Révolution française, ou Journal des assemblées nationales depuis 1789 jusqu'en 1815 VIII en XI, Paris, 1834. Zie enkele aantekeningen.
Choudieu	Klein stukje tekst uit Pierre René Choudieu, Mémoires et Notes du représentant du Peuple à l'Assemblée législative, à la Convention et aux armées (1761-1838), zie een stukje tekst hieruit..
Colenbrander	Zie bij RGP1.
Condorcet-1	Sur l'admission des femmes au droit de cité, door Jean-Antoine-Nicolas de Caritat, marquis de Condorcet, 1790. Zie de tekst.
Condorcet-2	Déclaration de l'Assemblée Nationale aux puissances de l'Europe, een verklaring namens de nationale vergadering die door Etta in het Nederlands wordt vertaald en aangeboden aan diezelfde vergadering, zie hier.
Condorcet-3	Adresse aux Bataves / Bericht aan de Batavarieren, een boek dat in 1792 verschijnt en waarover Etta meermalen schrijft. Zie verwijzingen naar die brieven plus de tekst van de Nederlandse uitgave..
Courrier	Artikel van Etta in de krant Le courrier des 83 départements van 25 juli 1791 om zich te verdedigen tegen de aanvallen van Cerisier, plus wat kleine aankondigende stukjes uit de dagen ervoor, zie de tekst.
DBNL	Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren. heb ik diverse dingen van af gehaald, maar dat staat bij de diverse stukken.
Dette	Ma dette payée a la patrie, ou Reflexions superficielles sur l'Avis aux Bataves, 1788. Mogelijk door Etta geschreven, zie wat stukken tekst..
Dirks	J. Dirks, De uitgewekenen uit Nederland naar Frankrijk, 1787-1795 in Vaderlandsche Letteroefeningen 108 (1868), p. 69-120, zie mijn aantekeningen.
Discours	Discours sur l'injustice des Loix en faveur des Hommes, au dépend des Femmes, door Etta geschreven en op 3 december 1790 voorgelezen in de sociëteit Vrienden van de Waarheid, is later opgenomen in haar boek Appel aux Françoises en daarom daar ondergebracht, zie hier bij gedeelte 2.
Doornbos	W.G. Doornbos en Petronella J.C. Elema, Groninger bronnen en toegangen. Taxatielijst van de stad Groningen 1730/1731, Groningen 1996. Ondergebracht bij Groninger Archieven, zie aldaar.
Droits	Déclaration des droits de l’homme et du citoyen, oftewel de Verklaring van de rechten van de mens en van de burger, door het Franse parlement op 26 augustus 1789 vastgesteld. Even op een aparte pagina gezet omdat er in het boek een paar keer naar verwezen wordt.
Elema	Petronella J.C. Elema, Groninger bronnen en toegangen. Huiseigenaren van de stad Groningen 1765, uitgeverij Regest, Groningen, 1995. Ondergebracht bij de Groninger Archieven, zie aldaar.
Feenstra	H. Feenstra. Spinnen in het web, Groningse regenten in relatie tot het omringende platteland tijdens de Republiek, Uitgeverij Van Gorcum, 2007. Zie enkele aantekeningen hierbij.
Gabriels	A.J.C.M. Gabriëls, De heren als dienaren en de dienaar als heer, Het stadhouderlijk stelsel in de tweede helft van de achttiende eeuw, Hollandse Historische Reeks XIV, 1990, zie mijn aantekeningen.
Gallica	Site van de Bibliothèque nationale de France met tal van gedigitaliseerde boeken, kranten en brochures, waaronder de werken van Etta; www.gallica.bnf.fr
Gazette	Van de Gazette universelle ou papier-nouvelles de tous les pays et de tous les jours heb ik hier alleen opgenomen hun aanval op Etta in de krant van 19 juli 1791, zie de transcriptie.
GrA	Groninger Archieven. De rijkste informatiebron over de jeugd van Etta, met ook onverwachte andere vondsten, zoals een lijstje van Etta's Parijse bezittingen, het medaillon, het bezoek van de achterneef na haar dood, brieven van Koppius en nog veel meer. Zie een overzicht van de gebruikte toegangen, met vaak doorverwijzingen naar de inhoud van die toegangen..
Groningen	Een gedeeltelijke transcriptie van Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden; twintigste deel; vervattende eenen aanvang der Beschrijving van STAD EN LANDE, 1793 door Albert Johan de Sitter, met veel informatie over Groningen in de 18e eeuw.
Hardenberg	Herman Hardenberg, Etta Palm, een Hollandse Parisienne, Van Gorcum, Assen, 1962, zie mijn aantekeningen..
Hardenberg-2	Hoofdstuk Domitilla over Albertine Nyvenheim uit het boek Liefde in de Pruikentijd, Den Haag, 1976, zie enkele aantekeningen.
Hastier	Louis Hastier, Vieilles histoires. Etranges énigmes, septième série, Paris, Fayard, 1965. Zie enkele aantekeningen.bij pagina 263-315, het hoofdstuk Une Mata-Hari au XVIIIe siècle.
Hempenius	Mr. B.S. Hempenius van Dijk, De Weeskamer van de stad Groningen 1613-1811, Groningen, 1991. Geeft informatie over de werkwijze van de weeskamer die enkele boedelinventarissen van de familie van Etta gemaakt heeft, enkele notities.
Hempenius-2	Mr. B.S. Hempenius van Dijk, Huwelijkssluiting in de stad Groningen tussen 1594 en 1811, in Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie en het Iconographisch Bureau 36, ’s-Gravenhage, 1982 pagina's 195-210. Zie enige aantekeningen hierbij.
HGA	Haags Gemeentearchief. Twee stukken uit het Notarieel archief Den Haag met akten waarin Etta voorkomt. Eentje dd 23 juni 1794 betreffende Jan Munniks, en eentje dd 15 september 1795 met een machtiging voor de afgevaardigde Reynaud, zie gedeeltelijke transcripties.
Hildebrand	Dr K. Hildebrand, Het Reglement Reformatoir in Stad en Lande in de praktijk, (1749-1780), Wolters Groningen 1932. Informatie over het reglement waardoor Anthony Adriaan van Iddekinge, en in diens kielzog Wolter Reinolt de Sitter, machtig werd, zie enige aantekeningen hierbij.
Hillairet	Jacques Hillairet, Dictionnaire historique des rues de Paris, 3 delen, Parijs 1963. Hele leuke boeken over de straten van Parijs, maar het boek geeft geen relevante informatie over de straten waar Etta gewoond heeft.
Huisman	'Voor revolutiën gebooren', Brieven van Johannes Bosscha aan Gerard Tjaard Suringar, Parijs 1788-1793, uitgegeven door Gerda C. Huisman, 2001 Fryske Akademy. Geeft een leuk beeld van het milieu van de rijke uitgewekenen in Parijs en verslagen van de gebeurtenissen in Parijs, maar ik heb er (nog) geen aantekeningen van.
Hurst	Lynn Hurst, The French Revolution and Human Rights. A Brief History with Documents. Bedford/St. Martin's: Boston/New York, 1996. Was in het begin van mijn onderzoek zeer waardevol omdat er veel belangrijke stukken instaan, maar toen ik de originelen van die stukken eenmaal had, bleek dat beter te werken dat de Engelse vertalingen. Daarom slechts de inhoudsopgave..
invnr	inventarisnummer binnen een archieftoegang
Kates	Gary Kates, The Cercle Social, the Girondins, and the French Revolution, Princeton University Press 1985. Niet veel uit gehaald, maar een paar aantekeningen.
KB	Koninklijke Bibliotheek, waarvan ik ook diverse boeken gehaald heb, maar hier alleen doe mijn aantekeningen bij de pamflettenverzameling en krantenartikelen. Onder meer Mirabeau staat hier bij en Etta's eigen boeken.
Koene	Bert Koene, Schijngestalten, De levens van diplomaat en rokkenjager Gerard Brantsen (1735-1809), 2014 Verloren. Interessant, maar Etta wordt in het boek niet genoemd en ik heb hier geen aantekeningen van opgenomen.
KH A31	Koninklijk Huisarchief A31, het archief van Willem V Batavus, met daarin diverse brieven van Etta, zie een overzicht.
Koppius	Dr. W. J. Koppius, Etta Palm (Barones Aelders), Nederland's eerste feministe tijdens de fransche revolutie te Parijs, in Vragen des tijds, mei 1928, en als boek Ploegsma Zeist, 1929. Zie de tekst.
Koppius-2	Dr. W. J. Koppius, De papiermolen, een 18e-eeuwsche grootindustrie, in Maandblad Groningen, twaalfde jaargang 1929, blz 42-45, 62-66 en 82-85. Zie de tekst, aangevuld met notities over dit bedrijf dat eerst door Etta's vader en na diens dood door Etta's moeder gerund werd..
Koppius-3	Dr. W. J. Koppius, Anthony Adriaan van Iddekinge, in Groningen, geIllustreerd maandblad, jaargang 1929 vanaf pagina 202. Zie de tekst, met daarin een gedeelte waarin Koppius ingaat op Etta's huwelijk, wat hij ziet als drijfveer voor haar latere feminisme.
Lacour	Léopold Lacour, Les origines du féminisme contemporain, trois femmes de la Révolution, Olympe de Gouge, Théroigne de Méricourt, Rose Lacombe, Paris 1900. Noemt Etta enige malen in dit boek, zie mijn aantekeningen.
Lacroix	Sigismond Lacroix, Actes de la Commune de Paris pendant la Révolution, deel 7, Paris 1898, met diverse stukken over Etta en over de Amies de la Vérité. Een paar aantekeningen.en verder vooral transcripties, onder andere van het programma van de Vriendinnen van de waarheid.
Leeuw	K.M.M. de Leeuw, Cryptology and statecraft in the Dutch Republic, proefschrift uit 2000, op te halen bij de UvA. Over geheimschrift en de 'zwarte kamer' van Laurens van de Spiegel. Heel interessant maar voert te ver van het onderwerp weg, dus geen aantekeningen.
Levy ea	Women in Revolutionary Paris. 1789-1795. Selected Documents translated with notes and commentary by Darlene Gay Levy, Harriett Branson Applewhite et Mary Durham Johnson, Urbana, University of Illinois press, 1979. Volgens mij de eersten die lappen tekst van Etta in het Engels vertaalden en publiceerden. Hier slechts enkele aantekeningen.
Mathiez	Autour de Danton, door Albert Mathiez, Paris, 1926. Zie mijn aantekeningen en grote stukken tekst uit het hoofdstuk over Claude Basire met daarin brieven van en aan Ettra.
Mathiez-2	Le club des Cordeliers pendant la crise de Varennes et le massacre du Champ de Mars, door Albert Mathiez, Paris, 1910, zie mijn aantekeningen. met klein stukje tekst over Etta's arrestatie.
Mathiez-3	La Révolution et les étrangers, door Albert Mathiez, Paris, 1918, zie mijn aantekeningen met ook stukken tekst uit dit boek, over Louis Pio en over Etta.
Mercurius	Mercurius KLUGTIGE ZOOMERTOGT, na, in, en door AMSTELDAM. verhaalende op eene Geestige en SATYRIQUE TRANT, alle zyne wonderlyke AVONTUURTJES, bygewoond in de huizen der Amsteldamsche Inwoonders ... enzovoort, oktober 1771. Schrijft veel over Etta, maar op een nogal bedenkelijke manier, zie fragmenten tekst.
Michelet	Twee boeken van Jules Michelet: Histoire de la Révolution française, Parijs 1847-1853, en Les femmes de la Révolution, Parijs 1854. Zie korte fragmenten uit beide boeken.
Mirabeau	Aan de Batavieren, over het stadhouderschap, door de graaf van Mirabeau, zie de volledige tekst, Nederlandse vertaling, uitgegeven te Antwerpen in 1788, van Aux Bataves sur le stathoudérat.
Moniteur	Een paar stukjes uit de Réimpression de l'ancien Moniteur, een overdruk van de Moniteur universelle, onder andere een advertentie van Etta's boek Appel, zie de stukjes.
NL-HaNa	Nationaal Archief, Den Haag. Hier komt heel veel informatie vandaan. Onder andere de brieven van Laurens van de Spiegel aan Etta, de activiteiten van de Provisionele Representanten van het Volk van Holland met daarin het comité van waakzaamheid inclusief vier verhoren en bij Etta in beslag genomen brieven, en brieven van haar vanuit Woerden. Zie een overzicht van de gebruikte stukken
Oelsner	Klein stukje tekst van begin maart 1792 uit de Lettres de Paris van Konrad Engelbert Oelsner over Etta.
Patriote	Stukjes uit de krant Le Patriote François van Jacques Pierre Brissot in 1791 over de Vriendinnen van de Waarheid, zie de teksten.
Petix & Green	Calogero Alberto Petix and Karen Green, Etta Palm D’Aelders and Louise Keralio-Robert: Feminist Controversy during the French Revolution, in Political Ideas of Enlightenment Women:Virtue and Citizenship, ed. Curtis-Wendlandt, Lisa, Paul Gibbard and Karen Green (Abingdon: Routledge, 2016), pp.63-78. Zie enkele aantekeningen met een mijnerzijds nogal geïrriteerd toontje.
Quack	H.P.G. Quack, De Socialisten, deel 1: Het socialisme vóór de negentiende eeuw, 1875. Daarin staat een vermelding van Etta met ook verwijzingen naar andere vindplaatsen, zie een korte aantekening.
Rechten	Omdat die in het boek een belangrijke rol speelt heb ik de (Nederlandse vertaling van) de Verklaring van de rechten van de mens en de burger even op een aparte pagina gezet.
Revolutions	Artikelen uit het weekblad Révolutions de Paris in de week van 31 maart tot 7 april 1792, zie de teksten, over Etta's betoog voor het parlement op 1 april 1792, over één jaar Vriendinnen van de Waarheid en enkele anti-feministische stukken.
RGP1	T.H. Colenbrander, Rijks Geschiedkundige Publicatiën. Gedenkstukken der algemeene geschiedenis van Nederland van 1795-1840, eerste (inleidende) deel, Nederland en de revolutie 1789-1795, uitgegeven 1905, met daarin veel over Etta. Zie mijn aantekeningen, waar ik ook wat opmerkingen maak over de delen 2, 3 & 4 van de Rijks Geschiedkundige Publicatiën, waar Etta niet in voorkomt, maar o.a. Jan Munniks wel.
RHI	Rijswijks Historisch Informatiecentrum, heeft informatie geleverd over het overlijden en de begrafenis van Etta, welke informatie is gebruikt bij de laatste paragraaf van hoofdstuk 8 en daar heb ik dit ondergebracht.
Rosendaal	Bataven! Nederlandse vluchtelingen in Frankrijk 1787-1795, door Joost Rosendaal, Nijmegen 2003, zie enkele aantekeningen.
Schenkeveld	‘Abbandonné de tout excepté de mon courage’. Enkele ongepubliceerde brieven van Etta Palm (1743-1799) door Willemien Schenkeveld i.s.m. Anna de Haas, in Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman. Jaargang 34 (2011). Het artikel is te vinden op de site van de DBNL, zie hier. Hieruit heb ik enkele transcripties overgenomen.
Schut	Engbert Schut, De joodse gemeenschap in de stad Groningen 1689–1796, proefschrift bij de RUG, 1995. Geeft een heleboel informatie over de Bank van lening die mede door Etta's vader gedreven werd, zie mijn aantekeningen.
Sitter	J.H. de Sitter, Genealogische aantekeningen over het geslacht De Sitter, Arnhem, 1916. Geeft behalve genealogische infor5matie ook anekdotes bertreffende Wolter Reinolt de Sitter en diens zoon Albert Johan de Sitter. Zie mijn aantekeningen en flarden tekst.
Spectateur	Twee fragmenten uit de jaargang 1791 van de krant Spectateur National over Etta en de Pruisische ambassadeur in Parijs, zie de tekst.
Spiegel	Laurens van de Spiegel, Journaal van mijne detentie in de Casteleny van den Hove, op de Orange-zaal, anders het Huis in t Bosch, en op het Kasteel te Woerden, geschreven 1795-1798, maar pas in 1894 in druk verschenen in de Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap. Deel 15. Zie mijn aantekeningen er bij.
Tresoar	Frysk Histoarysk en Letterkundich Sintrum in leeuwarden. Heeft veel informatie geleverd over Jan Munniks, waaronder een brief van hem aan Etta, maar ook de onverwachte supervangst van een beschrijving van Etta's reis naar Parijs. Zie een overzicht van de gebruikte stukken.
Vega	Judith Vega, Feminist republicanism: Etta Palm Aelders on justice, virtue and men, artikel in tijdschrift History of European ideas, jaargang 10 (1989) nummer 3, p. 333 t/m 351. Eerste gedegen Nederlandse studie over Etta's ideeën, zie mijn aantekeningen hierbij, waarbij ik ook even stil sta bij andere publicaties van Vega.
Villiers	Histoire des clubs de femmes et des légions d’amazones 1793-1848-1871, Libraire Plon, Parijs 1910, van baron De Villers heeft een hoofdstuk dat grotendeels over Etta gaat. Zie mijn aantekeningen bij dat hoofdstuk.
Vreede	G. W. Vreede, Mr. Laurens Pieter van de Spiegel en zijne tijdgenooten (1737‑1800), Middelburg, 1876‑1877. Zie enkele aantekeningen.
Wynoldus	Levensschets van Wynoldus Munniks uitgesproken in eene vergadering van het Natuur- en Scheikundig Genootschap te Groningen, den 23 Januarij 1812. Groningen: Oomkens, 1812. 46 p. door J. (vermoedelijk Jacobus) Munniks. Geeft informatie over de whereabouts van Wynoldus Munniks die door Jan Munniks en Etta in Parijs wordt bezocht en daarna hun reisgenoot is door Frankrijk. Bij mijn notities heb ik ook opgenomen genealogische gegevens over de familie Munniks.

Je bent hier: Opening → Bronnen